< Terug naar onderzoeken

Onderzoeksinformatie

Project nummer: 16-954
Subsidievorm: Meerjarig project
Doel: Oorzaken, behandeling
Onderzoekers:
Prof.dr. J.J.G. Geurts
Prof.dr. H.E. Hulst
Dr. B.A de Jong
Drs. M. Huiskamp
Dr. A. Luchicchi
Instituut: MS Centrum Amsterdam
Budget: € 714.516 voor 4 jaar, 2017-2022 (onderzoekslijnen a en b)
Status: Afgerond

Cognitieve problemen bij MS

Belang: Dat mensen met MS vaak moeten leven met ernstige, progressieve lichamelijke klachten, is inmiddels veelal bekend. Minder bekend zijn de problemen met het denkvermogen (cognitie) waarmee met name jonge mensen worden geconfronteerd. Deze klachten leiden tot een sterk verminderde kwaliteit van leven en beperkingen in het bestaan van alledag. Meer dan de helft (43-70%) van de mensen met MS ervaart deze problemen. Momenteel zijn er een zeer beperkt aantal behandelingsmogelijkheden voor de cognitieve symptomen van MS beschikbaar; daar gaat het Expertisecentrum cognitie van het MS Centrum Amsterdam verandering in brengen.

Jeroen en Hanneke zoeken naar de oorzaken en betere behandeling van MS.

Helpt u mee?

Verschillende onderzoekslijnen ingezet

Methode: Dit project bestaat uit 3 deelprojecten:

A/ Oorzaak van MS – uitgevoerd door dr. Antonio Luchicchi

Een klassieke hypothese stelt dat MS wordt veroorzaakt door een auto-immuun aanval tegen het isolerende omhulsel van de zenuwcellen, de myeline. Er zijn echter observaties die dit concept bestrijden en suggereren dat pas in tweede instantie de bovengenoemde aanval plaatsvindt. Eerst zou namelijk een onbalans ontstaan in de recentelijke ontdekte axon-myeline synaps, oftewel hoe goed het isolerende omhulsel (myeline) hecht aan de zenuwcel (axon). Met dit project streven we om te kijken naar de subtiele veranderingen die in de axon-myeline synaps gebeuren die van belang zijn om beter te begrijpen hoe MS begint. Hersenmateriaal van 9 overleden MS-patiënten, 5 controles,4 Alzheimer patiënten en 3 encefalitis patiënten werd gebruikt om grondig te kijken naar de redenen van deze verstoorde interactie in de synaps. Gebruik makend van moderne moleculaire technieken werd de normale uitziende witte stof, die nog niet is aangetast door MS bestudeerd.

 

B/ De rol van hersenstoffen GABA en glutamaat bij cognitieve achteruitgang – uitgevoerd door drs. Marijn Huiskamp

55 mensen met MS en 20 gezonde vrijwilligers worden uitgebreid neuropsychologisch getest en ondergaan MRI en PET scans. Hiermee kunnen we de verschillen in kaart brengen tussen mensen met MS die geen cognitieve stoornissen hebben en mensen met MS die wel cognitieve stoornissen hebben. Er wordt specifiek gekeken naar de neurotransmitters GABA (remmende stof) en glutamaat (stimulerend stofje) in relatie tot cognitief functioneren.

Luister hier naar een podcast van drs. Huiskamp over dit project en zijn resultaten.

 

C/ SOMSCOG (klein deel van de kosten van dit spreekuur worden vergoed door deze subsidie)

Bij het Second Opinion MS en COGnitie spreekuur (SOMSCOG) komen mensen die cognitieve klachten ervaren. Tijdens een dag op de polikliniek neurologie krijgt men een neurologisch consult gecombineerd met neuropsychologisch onderzoek en aanvullende diagnostiek (MRI en MEG scan, bloedafname, lumbaalpunctie). In een multidisciplinair team van artsen, (neuro)psychologen en wetenschappers wordt elke patiënt besproken en wordt twee weken na de screeningsdag een advies op maat gegeven.

Biologische veranderingen bij MS in kaart brengen

Resultaten deel A: In deze studie hebben we gevonden dat specifieke veranderingen in de zogenaamde niet-inflammatoire normaal uitziende witte stof (NUWS) van MS donoren tot een primaire schade aan de myeline kunnen leiden. Een belangrijke morfologische verandering die we hebben aangetoond is de aanwezigheid van de myeline blaren, oftewel lokale porties van neuronale uitlopers (axonen) waar de myeline het axon losraakt. Deze blaren zijn gekoppeld aan een aantal biochemische afwijkingen in het myeline die tot een afgifte van
gefragmenteerd en meer immunogeen myeline eiwitten leiden. In een derde deel van ons project hebben we ook preliminaire geobserveerd dat het immuun systeem (met name B-cellen) op deze myeline eiwitten reageert.

Gepersonaliseerd advies bij cognitieve problemen

Resultaten deel B: In februari 2017 is de eerste persoon met MS gezien op het SOMSCOG spreekuur. Ondertussen zijn meer dan 150 personen gezien op dit spreekuur. Iedereen gaat met een gepersonaliseerd advies naar huis om daar de juiste behandeling te krijgen of wordt doorverwezen naar één van onze experimentele onderzoeken. Dit zijn onderzoeken waarbij de effectiviteit van nieuwe niet-farmacologische interventies (zoals bijvoorbeeld dans, aandachttraining, mindfulness, online cognitieve gedragstherapie) wordt onderzocht op het cognitieve functioneren.

In lijn met eerdere studies had ruim 33% van de mensen met MS cognitieve stoornissen. De mensen met MS met cognitieve stoornissen hadden ook lagere hersenvolumes in vergelijking met mensen met MS zonder cognitieve stoornissen en gezonde vrijwilligers. We zagen geen verschillen in concentraties van glutamaat en GABA tussen de groepen. Echter, de mensen met MS en een intacte cognitie lieten verhoogde GABA-receptor dichtheid zien in de corticale en diepe grijze stof. Daarnaast hing GABA-receptor dichtheid sterk samen met cognitie, specifiek met snelheid van informatieverwerking. Dit zagen we alleen in de MS groep, niet in de gezonde vrijwilligers

Onderzoek en zorg naast elkaar

Impact: Wij zijn wereldwijd het eerste centrum dat onderzoek en zorg zo dicht naast elkaar heeft georganiseerd. Door het realiseren van het Expertisecentrum kunnen we een sprong voorwaarts maken naar het vinden van een oplossing voor één van de problemen bij MS die een enorme impact op de kwaliteit van leven heeft.

 

Nieuwsberichten:

 

Dit project is mogelijk gemaakt door MoveS.

Over MoveS

MoveS is een fondsenwervend initiatief en zet zich in voor een MS-vrije wereld. Om dit te

bereiken is geld nodig om wetenschappelijk onderzoek mogelijk te maken naar de oorzaak en behandeling van de zenuwziekte multiple sclerose. Hiervoor is MoveS jaarlijks (mede)organisator van meerdere evenementen, zoals Klimmen tegen MS, MS Hackathon en ArenA MoveS.

Cognitie in beeld

In vier filmpjes wordt vertelt over cognitie bij MS. De volgende onderwerpen komen aan het licht.

  • Wat is cognitie?
  • Cognitieve klachten bij MS
  • cognitieve trainingen bij MS
  • Mechanismen van cognitie

Projectnummer: 16-954