< Terug naar onderzoeken

Onderzoeksinformatie

Project nummer: 17-975
Subsidievorm: Eenjarig project
Doel: Oorzaken
Onderzoekers:
Prof.dr. Huitinga
Instituut: Nederlandse Hersenbank voor MS
Budget: € 100.000 voor 1 jaar, 2019-2022
Status: Afgerond

Ophopingen van cellen in de hersenen

Belang: In de hersenen en het ruggenmerg van mensen met MS ontstaan MS-ontstekingen waarin myeline rondom zenuwuitlopers wordt verwijderd door afweercellen uit het bloed (macrofagen) en/of uit de hersenen (microgliacellen). Verlies van myeline leidt tot neurologische symptomen van MS. Recent hebben we microgliacellen opgezuiverd uit hersenweefsel van mensen met MS die na overlijden hun hersenen hebben gedoneerd aan de Nederlandse Hersenbank voor MS (NHB-MS). Microglia zijn kleine hersencellen die bij gezonde mensen afvalstoffen opruimen en zo hersenschade voorkomen, maar in mensen met MS ‘doorslaan’ en myeline gaan afbreken. Microglia opgezuiverd uit in normaal-ogend hersenweefsel waar nog geen MS-ontstekingen zitten, blijken al significant meer vetten zoals myeline te verwerken dan microglia van mensen zonder MS. Hiernaast zien wij dat er in normaal-ogend hersenweefsel van mensen met MS al verschillende veranderingen zijn. Zo zijn er al kleine lokale ophopingen van microgliacellen aanwezig (ook wel clusters genoemd) zonder dat er een ontsteking zit. Ook een ander type afweercel (T-cellen) is vaker aanwezig en myeline zit minder compact om de zenuwuitlopers gewikkeld dan in hersenweefsel van gezonde mensen. Deze veranderingen geven aanwijzingen voor hoe een MS-ontsteking kan ontstaan. 

Verandering in myeline en afweercellen bij MS

We zien bij mensen met MS dus meer microglia clusters en vermoeden dat in deze microglia clusters de afbraak van myeline begint. Wanneer mensen met MS meer van deze microglia clusters hebben, hebben ze namelijk ook meer actieve MS-ontstekingen elders in het brein. Ook is het zo dat myeline van mensen met MS efficiënter wordt opgenomen door gekweekte microgliacellen dan myeline van gezonde mensen. De myeline van mensen met MS is dus veranderd. Wij vermoeden dat de aanwezigheid van de T-cellen en microglia in normaal-ogend hersenweefsel ervoor zorgen dat de microglia beginnen met het verwijderen van het veranderde myeline en dat deze hierbij clusters vormen. Dit proces kan leiden tot de vorming van een nieuwe MS-ontsteking.

Inge zoekt naar de oorzaken van MS

Helpt u mee?

Microglia onderzoeken in normaal-ogend hersenweefsel

Methode: Wij gaan de microglia clusters nauwgezet onderzoeken met de nieuwste moleculaire technieken en deze vergelijken met microglia clusters die na een herseninfarct ontstaan. Met zeer gevoelige microscopen kunnen de veranderingen in myeline en de zenuwuitlopers in normaal-ogend hersenweefsel bestudeerd worden. Intussen zullen we myeline uit toekomstige hersendonaties van mensen met MS en gezonde controles opzuiveren om met vet- en eiwitanalyses vast te stellen wat verandert in de myeline in mensen met MS.

Meer afweercellen in hersenen bij MS

Resultaat: We hebben gevonden dat de microglia clusters van MS aanzienlijk verschillen van microglia clusters die zijn ontstaan door herseninfarcten. Deze verschillen vinden we zowel met de microscoop als met zeer gevoelige genexpressie analyses. We hebben met de microscoop gezien dat er in MS meer activatie van het immuunsysteem is bij de microglia clusters. Zo zijn er afweercellen (T- en B-cellen) aanwezig. We hebben gevonden dat de genexpressie van deze microglia clusters in MS al lijkt op de genexpressie van microglia die in een MS ontsteking zitten. Daarnaast hebben we gevonden dat deze microglia clusters in MS bezig zijn met het verwerken van vetten en zien we met een hoge resolutie microscoop dat sommige microglia clusters myeline hebben opgenomen. Daarom denken wij dat zij het begin punt kunnen zijn van een MS ontsteking. Deze kennis biedt mogelijk aangrijpingspunten om beginnende MS-ontstekingen te stoppen.

Daarnaast onderzoeken we de veranderingen op ultra-structureel niveau. Met een elektronenmicroscoop kunnen we hele kleine veranderingen in de myeline waar nemen in hersengebieden die (nog) niet aangetast lijken door MS. Daardoor hebben we gezien dat deze myeline al minder compact om te zenuwuitlopers gewikkeld zit. Ook hebben we gezien dat er in deze zenuwuitlopers meer mitochondria aanwezig zijn. Mitochondria zijn de onderdelen in een cel die energie produceren. Het zou dus kunnen dat deze zenuwcellen om meer energie vragen, of dat de mitochondria zich ophopen in de zenuwuitlopers. Dit zijn allemaal aanwijzingen voor wat er verandert in het hersenweefsel van mensen met MS waardoor er microglia clusters en uiteindelijk MS-ontstekingen ontstaan.

MS-ontstekingen vroeg stoppen

Impact: Door meer te weten te komen over de processen die ten grondslag liggen aan de vorming van MS-ontstekingen, hopen we aangrijpingspunten te ontdekken die kunnen worden gebruikt om de vorming van MS-ontstekingen in een vroeg stadium een halt toe te roepen, om zo het ziekteproces te stoppen.
Nieuwsberichten:

 

Dit project is mogelijk gemaakt door MoveS.rojectnummer: 17-97