Waarom revalideren bij MS?

Door MS kunnen meerdere lichaamsfuncties minder goed of zelfs (tijdelijk) helemaal niet meer werken. Dit kan natuurlijk van grote invloed zijn op activiteiten in het dagelijks leven. Daarom wordt na het stellen van de diagnose en het vaststellen van de voorkomende problemen vaak verwezen naar een revalidatiearts. Revalidatie richt zich op het herstel of verbetering van de mogelijkheden van mensen met MS zowel in een vroeg als gevorderd stadium van de ziekte.

De revalidatiearts maakt een persoonlijk behandelplan. Het doel hiervan is personen met MS te helpen om zo zelfstandig mogelijk te functioneren, thuis en op het werk. Meestal wordt het behandelplan uitgevoerd door een multidisciplinair team van zorgverleners. Afhankelijk van het plan bevat dat team dan bijvoorbeeld een fysiotherapeut, ergotherapeut, logopedist, diëtist, psycholoog en maatschappelijk werker.

Revalideren is gebonden aan een bepaalde periode. Binnen een gemaximeerd aantal weken wordt aan de doelen gewerkt.

In de progressieve fase van MS, is er geen sprake meer van herstel en worden (sommige) symptomen chronisch. Behandelingen van bijvoorbeeld een fysiotherapeut, logopedist of psycholoog kunnen (de impact van) chronische symptomen verminderen. In dit geval spreekt men niet van revalidatie maar langdurige zorg.

Fysiotherapie

Afhankelijk van de symptomen en beperkingen bij MS kunnen fysiotherapeuten begeleiding bieden. Dit kan lopen betreffen, maar ook de arm-handfunctie. Ook kunnen zij helpen bij het omgaan met vermoeidheid. Er is steeds meer bewijs dat lichaamsbeweging een gunstig effect heeft bij de behandeling van vermoeidheid, evenals bij het verbeteren van evenwicht, stijfheid en spasticiteit.

De fysiotherapeut onderzoekt ook de houdings- en bewegingsmogelijkheden. Denk hierbij aan lopen, staan, balans, conditie, spierkracht, coördinatie, gevoel, enz. Daarnaast wordt bekeken op welke manier een MS-patiënt zijn energie het best over de dag kan verdelen. Ook bij de keuze van hulpmiddelen voor bijvoorbeeld lopen kan de fysiotherapeut adviseren.

Ergotherapie

Ergotherapie is gericht op de (verbetering van) kwaliteit van leven en het zo zelfstandig mogelijk uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Een ergotherapeut leert mensen met MS zo optimaal en zelfstandig mogelijk handelingen en activiteiten uit te voeren in hun eigen woon-, leef- en werkomgeving. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan het gebruik van computers, bedienen van TV en telefoon, schrijven en het uitvoeren van hobby’s. Ook kan de ergotherapeut mensen met MS helpen om een betere balans te vinden tussen belasting en belastbaarheid en hen advies geven over een goede slaaphouding.

Eerst brengt de ergotherapeut de dagelijkse activiteiten in kaart die voor de MS-patiënt belangrijk zijn en die hij/zij graag (weer) zou willen kunnen uitvoeren. Dit doet de therapeut samen met persoon met MS en eventueel met zijn of haar familie of zorgmedewerkers.

Vervolgens stelt de ergotherapeut een behandelplan samen. De behandeling kan bestaan uit oefenen van de handeling(en), het aanleren van een andere manier van handelen en het leren omgaan met en/of realiseren van een aanpassing. Daarbij biedt de therapeut ook ondersteuning en advies aan naasten en mantelzorgers.

De ergotherapeut werkt nauw samen met andere zorgverleners en externe contacten, zoals leveranciers van hulpmiddelen, om de situatie voor mensen met MS te verbeteren.

Logopedie

De logopedist helpt mensen met MS die problemen hebben met communiceren, slikken en/of kauwen.

Een logopediebehandeling richt zich op het optimaliseren van de communicatie in de breedste zin van het woord. Dit kan zijn op het gebied van taal, spraak, adem, stem en gehoor. De behandeling kan bestaan uit spraaktherapie en/of adviezen. Hierbij betrekt de logopedist ook de omgeving, communiceren doe je immers met z’n tweeën. Soms kunnen hulpmiddelen de communicatie ondersteunen. De logopedist begeleidt het aanleren van het gebruik van deze communicatiemiddelen.

De logopedist behandelt ook slikproblemen. Soms is de oorzaak van het verslikken niet duidelijk, bestaat het vermoeden dat verslikken niet (altijd) wordt opgemerkt of wil de logopedist meer informatie over het functioneren van de mond- en keelspieren. In deze gevallen kan een FEES-onderzoek worden uitgevoerd. FEES staat voor flexibele endoscopische evaluatie van het slikken. Het onderzoek is weinig belastend en geeft veel informatie over wat er met een hap of slok gebeurt. Op basis van het FEES-onderzoek maakt de logopedist een voedingsadvies op maat. Zo weet de patiënt welke voeding veilig is en wat niet en leert hij/zij manieren om verslikken te voorkomen.

Voor sommige slikproblemen is een NMES (neuromusculaire elektrostimulatie) behandeling zinvol. Bij deze behandeling plakt de logopedist elektroden op de mondbodem en hals. Zo kan de spieractiviteit tijdens het slikken gestimuleerd worden. Door het aanspannen van de spieren te ondersteunen kan het slikken verbeteren.

gezonde voeding is belangrijk, gember, brocolli, avocado, lijnzaad, noten, zaden, kruiden, fruit, groenten op een tafel
Een gezond en gevarieerd dieet is voor iedereen belangrijk

Voeding en MS

Een gezonde leefstijl is voor mensen met MS minstens zo belangrijk als voor ieder ander. Gezond eten, voldoende drinken, zoveel mogelijk regelmaat en beweging dragen in algemene zin bij aan een goede gezondheid. Een diëtist kan mensen helpen om een gezond en passend voedingspatroon aan te leren. De diëtist bekijkt wat voeding bij de behandeling van een persoon met MS kan betekenen. Zij beoordeelt vanuit medisch en voedingskundig oogpunt welke voeding er precies nodig is en helpt om die voeding in te passen in het dagelijkse eetpatroon. De aanpak van de diëtist is persoonlijk en praktisch en zo goed mogelijk afgestemd op het leven en persoonlijke voorkeuren. Het stap voor stap begeleiden naar het beste resultaat helpt om het gedrag blijvend te veranderen. De diëtist werkt nauw samen met andere disciplines voor het beste resultaat.

Dieet en vitamine D

Ondanks dat er diverse diëten zijn ontwikkeld voor MS is er geen wetenschappelijk bewijs voor de gunstige invloed van een dieet op het verloop van MS. Voor het gebruik van vitamines geldt dit ook. Bij vitamine D zijn er wel aanwijzingen dat het een gunstige invloed op MS heeft, maar het is nog onduidelijk met welke dosering. Bij gebruik van vitamine D adviseren MS-neurologen om niet boven de veilige aanbevolen dosering te gaan en dat is maximaal 4000 IE (=100 microgram) per dag.

Psychische hulp

MS heeft niet alleen lichamelijke maar ook mentale gevolgen. Mensen met MS hebben een verhoogde kans op depressie en psychische problemen.

Gevoelens van boosheid en verdriet zijn normaal bij de verwerking van de diagnose MS en het ontstaan van blijvende of nieuwe klachten. Het kan helpen om over deze gevoelens te praten met naasten. Soms kan begeleiding door een maatschappelijk werker of psycholoog behulpzaam zijn bij het verwerken van negatieve gevoelens. Bij het vermoeden op een depressie kunnen mensen terecht bij een psycholoog en/of een psychiater. Over het algemeen kunnen depressieve klachten goed behandeld worden.

Maatschappelijk werker

De maatschappelijk werker biedt psychosociale en materiele hulpverlening aan mensen met MS. Hij/zij biedt begeleiding, bemiddeling, ondersteuning, signalering en verwijzing bij diverse problemen.

Het hebben van een grillige en onvoorspelbare ziekte brengt zowel emotionele als praktische uitdagingen voor mensen met MS. De maatschappelijk werker helpt mensen om hun gevoelens te verhelderen en hun problemen te verduidelijken. Hij/zij leert vaardigheden te ontwikkelen om daarmee om te gaan. De maatschappelijk werker werkt vanuit een positieve benadering, gaat uit van de eigen mogelijkheden van mensen en versterkt deze.

Een maatschappelijk werker probeert de omstandigheden in huis dusdanig te organiseren dat mensen thuis kunnen blijven functioneren. Hij/zij kan bijvoorbeeld (extra) thuishulp inschakelen in periodes van toename van klachten. De maatschappelijk werker geeft ook advies over uitkeringen van WIA, WW of invaliditeitsuitkering.