22 mei 2023
Prof. dr. Jeroen Geurts (38) was een pionier bij het opsporen van moeilijk detecteerbare afwijkingen in de hersenen van MS-patiënten. Mede dankzij dat werk kwam hij tot een nieuwe theorie over de oorzaak van MS, één die fundamenteel afwijkt van de theorie die de meeste van zijn collega’s al vele jaren aanhangen. Geurts toonde aan dat er bij MS niet alleen in de witte stof (de hersengebieden waar verbindingen tussen zenuwcellen lopen), maar vooral ook in de grijze stof (de gebieden waar de zenuwcellen zelf zitten) veel schade aanwezig is. Deze bevinding opende de deuren naar een beter begrip van cognitieve achteruitgang bij MS patiënten.
Volgens de schoolboekjes ligt de oorzaak van multiple sclerose (MS) in aanvallen van ons immuunsysteem op de witte isolatielaag rond de ‘stroomkabels’ in ons zenuwstelsel. Hoe meer van de isolatie verdwijnt, des te slechter worden elektrische signalen overgedragen, met alle gevolgen van dien. Lang werd MS daarom een ‘klassieke wittestofziekte’ genoemd.
Het werk van Jeroen Geurts heeft vraagtekens bij deze theorie gezet. Want wie net als hij goed keek, zag dat bij MS-patiënten niet alleen wit isolatiemateriaal aangetast raakte: ook de ‘grijze stof’, met netwerken van zenuwcellen, vertoont gaten. Dit verklaart bijvoorbeeld waarom patiënten naast motorische ook cognitieve problemen hebben.
De auto-immuunreactie, lang als oorzaak gezien, zou ook een gevolg kunnen zijn van een diepere, nog onbekende ziekte-oorzaak.
Geurts is met tomeloze energie op zoek naar het ‘echte MS’, het proces dat de eerste dominosteen in de rij omver gooit. Hij beperkt zich daarbij niet tot MS alleen: als echte generalist kijkt hij ook naar andere hersenaandoeningen zoals Parkinson, Alzheimer en hersentumoren. Naast de modernste hersenscan-technieken gebruikt hij neuropsychologische, histologische, wiskundige en andere methoden.
Geurts toonde zijn brede blik ook met een noviteit: een hoogleraar Filosofie van de Neurowetenschappen als sleutelspeler van het onderzoeksteam. Door alle invalshoeken te combineren, hoopt hij een spoor te vinden dat hem leidt naar één nieuwe theorie voor hoe MS ontstaat.
Over de Ammodo KNAW Award
De Ammodo KNAW Award is ingesteld om bijzonder getalenteerde onderzoekers te stimuleren in een cruciale, gevorderde fase van hun wetenschappelijke carrière. Met de Award willen Ammodo en de KNAW tevens het ongebonden wetenschappelijk onderzoek in Nederland over de volle breedte versterken.
Elke twee jaar worden acht Ammodo KNAW Awards uitgereikt aan internationaal erkende onderzoekers op vier wetenschapsterreinen: Biomedical Sciences, Humanities, Natural Sciences en Social Sciences. De laureaten moeten verbonden zijn aan een universiteit of onderzoeksinstituut in Nederland en maximaal vijftien jaar geleden zijn gepromoveerd.
Meer informatie over de Ammodo KNAW Award en het onderzoek van Geurts is te vinden op: