10 maart 2023
Op dit moment kan myeline alleen nauwkeurig in beeld worden gebracht door onder een microscoop naar een klein stukje hersenweefsel te kijken. Maar…..dat gaat veranderen! Stichting MS Research en ZonMw financieren binnen het “Programma Translationeel Onderzoek” een project dat de mogelijkheid van een scan die nauwkeurig de afbraak van myeline bij mensen met MS bepaalt onderzoekt.
MS is een ziekte waarbij de isolatielaag, myeline, rondom de zenuwen in de hersenen en het ruggenmerg wordt aangetast. Wanneer er geen herstel optreedt raken de zenuwuitlopers onomkeerbaar beschadigd; anders gezegd de zenuwsignalen komen niet meer goed door. Het herstel van de isolatielaag is dus nodig om de functie van de zenuwen te behouden.
Er bestaat nog geen medicijn dat voor reparatie van de beschadigde isolatielaag rondom zenuwen zorgt. Onderzoekers van het MS Centrum Noord Nederland richten zich daarom op het ontwikkelen van een behandeling waarmee myeline afbraak kan worden hersteld. Maar als dit middel gevonden wordt, is het erg lastig om de werking van potentiele nieuwe medicijnen in mensen met MS ook daadwerkelijk te testen.
Bij het stellen van de diagnose MS wordt de MRI scan gebruikt. Een MRI-scan laat wel zien op welke plekken myeline is aangetast, maar niet hoe erg de schade is en of er reparatie heeft plaatsgevonden. Een betere methode om de status van de myeline te meten bij mensen met MS zou het onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen dan ook enorm versnellen.
Nieuw contrastmiddel
Radiochemicus en onderzoeker dr. Erik de Vries is gespecialiseerd in het ontwikkelen van nieuwe ‘tracers’ voor PET-scans1. Zijn huidige onderzoek richt zich op een nieuw (licht) radioactief contrastmiddel om de afbraak en het herstel van myeline in beeld te brengen. Dit contrastmiddel is echter nog niet eerder toegepast in mensen. Dit is precies wat De Vries samen met neuroloog dr. Jan Meilof gaat doen. Eerst testen zij verschillende scantijden en instellingen bij een klein aantal mensen met MS om het beste scanprotocol vast te stellen. Vervolgens worden 15 mensen met progressieve MS gescand en dit gebeurt na een jaar nogmaals. Met deze beelden wordt bepaald of veranderingen in de myeline gedurende het verloop van de ziekte inderdaad op deze manier meetbaar zijn.
Oordeel ervaringsdeskundigen
Een primeur is dat onderzoeksvoorstellen binnen het Programma Translationeel Onderzoek zowel door een wetenschappelijke commissie als door mensen met MS zijn beoordeeld. De vele reacties die wij kregen op onze oproep voor het ervaringsdeskundigen panel, laten zien hoe gemotiveerd mensen met MS zijn om een bijdrage te leveren.
Het samenvattend oordeel van het ervaringsdeskundigenpanel onderstreept het belang van het onderzoek van De Vries: “Het onderzoek is een belangrijke stap naar een betere diagnose en de uiteindelijk optimale behandeling van MS. De resultaten hebben geen directe invloed op de kwaliteit van leven, maar wel op de kwaliteit zorg. De nieuwe scan is waardevol om te bepalen of een behandeling ‘werkt’. Dat is iets waar veel patienten op dit moment niet zeker van zijn. Op de lange termijn kan deze studie helpen bij het ontrafelen van het mechanisme achter de myeline afbraak bij mensen met MS en is daarom zeer relevant.”
1 Een Positron Emissie Tomografie (PET)-scan is een techniek om weefsels of cellen in ons lichaam in beeld te brengen met behulp van een kleine hoeveelheid radioactieve stof. Welke weefsels ‘oplichten’ in de scan is afhankelijk van de gebruikte contrastvloeistof. Zo kan er bijvoorbeeld onderscheid worden gemaakt tussen cellen die actief delen, zoals kankercellen, en rustende cellen. In het huidige onderzoek wordt een contrastvloeistof gebruikt die selectief wordt opgenomen door weefsels met myeline.
2 Dit onderzoek is onderdeel van het Programma Translationeel Onderzoek.