Myeline, de isolatielaag rondom zenuwbanen, raakt bij de ziekte multiple sclerose (MS) beschadigd. Hierdoor kunnen de zenuwen signalen niet meer goed doorgeven. Onderzoek is hard nodig om een medicijn te ontwikkelen dat schade aan myeline kan herstellen. Om te meten of nieuwe medicijnen goed werken, is het van groot belang dat artsen de schade aan en het herstel van myeline in beeld kunnen brengen. Op een gewone MRI-scan is myeline helaas niet zichtbaar. Om dit probleem te omzeilen ontwikkelden onderzoekers van MS Centrum Noord Nederland een myeline PET-scan.
Professor Barkhof is mijn inspirator
Kars heeft van huis uit meegekregen dat je met hard werken veel kan bereiken. Na een HBO-opleiding in Leiden, een bachelor in Antwerpen en een master in Amsterdam studeerde hij in 2016 af in de Biomedische Wetenschappen. Hij bleef nog een jaartje werken aan de VU en op de vraag wie zijn inspirator is noemt hij zijn VU-collega Professor Frederik Barkhof. Barkhof is een wereldberoemde MS-onderzoeker en dankzij zijn werk is sinds 2001 MRI een onmisbaar onderdeel bij het stellen van de diagnose MS. Men sprak bij de beoordeling van MRI-scans zelfs lange tijd van de ‘Barkhof-criteria’.
Dr. Jan Meilof, neuroloog en directeur het MS Centrum Noord Nederland, en professor Erik de Vries (Radiologie, Nucleaire Geneeskunde & Medische Beeldvorming van het UMCG) waren ondertussen druk bezig om financiering te vinden voor een innovatief project om myeline zichtbaar te kunnen maken m.b.v. een specifieke PET-tracer. ZonMw, een organisatie die gezondheidsonderzoek financiert en de Stichting MS Research zagen de relevantie. Dit translationele onderzoek brengt resultaten uit het laboratorium naar een toepassing in de kliniek. Het was Kars zijn wetenschappelijke nieuwsgierigheid die hem deed beslissen om te solliciteren. Het ontwikkelen van een techniek waarmee myeline zichtbaar kan worden gemaakt is niet alleen van groot belang voor de behandeling van individuele patiënten. Ook voor de zoektocht naar medicijnen die myelineherstel bevorderen is de PET-scan essentieel. Met deze techniek kunnen we namelijk sneller het effect van die medicijnen te meten. Op dit moment kunnen alleen klinische scores gebruikt worden voor het testen of medicijnen schade door MS herstellen.
Voorwaarde van de financiering was wel dat de eerste scan binnen een half jaar moest plaatsvinden. Dit zorgde voor stress, maar het lukte en het onderzoek kon daarna in volle vaart door. In het kort betekent dit: proefpersonen, met of zonder MS, krijgen een licht radioactieve stof (tracer) ingespoten die bindt aan myeline. Daarna wordt er een PET-scan gemaakt, waardoor zichtbaar wordt waar de tracer heeft gebonden en waar dus wel en geen myeline zit.
Wij steunen jonge onderzoekers in hun carrière binnen wetenschappelijk onderzoek naar MS
Dat is mogelijk door uw donatie. Helpt u mee?
Jeugdige overmoed heeft Kars ver gebracht
Wat hebben Jan en Kars van elkaar geleerd in hun 5-jarige samenwerking? Jan Meilof: “Kars is eerste auteur van een mooi overzichtsartikel in het gerenommeerde tijdschrift Brain en dat heeft hij bereikt door samenwerkingen aan te gaan met onderzoekers uit Canada, Oostenrijk, Brazilië, Italië en Japan. Ik noemde het plan eerst jeugdige overmoed, maar je ziet dat dit je ver kan brengen.” Kars heeft ook veel geleerd van Jan. “Het is vooral zijn houding als onderzoeker, waarin klinische relevantie en toepasbaarheid altijd voorop staan. In een onderzoek als dit, is de samenwerking tussen neuroloog en jonge onderzoeker van essentieel belang.”
“Ik ben alle deelnemers van het onderzoek zeer dankbaar.”
Door Covid liep het onderzoek vertraging op en werd het plan aangepast. Uiteindelijk heeft Kars 17 deelnemers gescand, waarvan een deel meerdere keren. Mede door de belangeloze inzet en medewerking van deze deelnemers is het onderzoek een succes geworden.
Kars is hen zeer dankbaar en heeft alle proefpersonen een uitnodiging gestuurd voor zijn promotiedag. Om het resultaat van zijn onderzoek te delen en hen persoonlijk de hand te schudden.
De myeline PET-scan wordt nu nog alleen in het onderzoek gebruikt. Een volgende stap is het inzetten van de scan bij grootschalige klinische trials waarbinnen nieuwe medicijnen worden getest. Daarbij blijft de onderzoeksgroep de myeline PET-scan verder ontwikkelen, bijvoorbeeld met nieuwe tracers die nog specifieker myeline in beeld kunnen brengen.
