Over duizendpoten, genetica en inspiratie

(Epi)genetica

Bart Eggen (Heerlen, 1965) volgde zijn opleiding tot medisch bioloog aan de Universiteit van Utrecht. Tussen zijn promotie in 1995 te Utrecht en zijn huidige baan bij de afdeling Biomedische Wetenschappen van Cellen en Systemen (sectie Moleculaire Neurobiologie) in het UMC Groningen, werkte hij bij het Howard Hughes Medical Institute bij de State University of New York en aan de Rockefeller University en de afdeling Ontwikkelingsgenetica van de RUG. Zijn onderzoeksgebied was altijd (epi)genetica. Ons erfelijk materiaal, DNA, bevat genen die bepalen hoe wij eruitzien en hoe alle cellen in ons lichaam functioneren. Epigenetica beschrijft omkeerbare veranderingen om genen ‘aan’ en ‘uit’ te zetten. Door bijvoorbeeld omgevingsfactoren, kan een set genen uitgeschakeld worden zonder dat er wijzigingen in de code van het DNA worden aangebracht. Tegenwoordig is zijn onderzoek gericht op de (epi)genetische regulatie van glia cel functies, en in het bijzonder die van microglia. Deze interessante cel – ook wel de immuuncel van het brein genoemd – speelt een belangrijke rol tijdens veroudering en bij neurodegeneratieve aandoeningen zoals multiple sclerose en de ziekte van Alzheimer. De titel van zijn oratie luidt dan ook: Microglia, de duizendpoten van het brein.

3 maal M: MS, microglia en motivatie

Zou deze kleine duizendpoot de doorslag kunnen geven bij de doorbraak van het MS-onderzoek? Bart vindt dit lastig te voorspellen. Hij hoopt vooral dat die doorbraak voor de mensen met MS ligt op het gebied van het kunnen stoppen van de progressie en het bevorderen van het herstel van aangerichte schade. Bart benadrukt: “Het willen begrijpen wat er fout gaat bij de ziekte MS, maar ook bij andere hersenaandoeningen, is wat mij motiveert. Voor het ontwikkelen van een behandeling is het van essentieel belang dat je begrijpt hoe een ziekte ontstaat en verloopt. Microglia cellen zijn jarenlang onderbelicht geweest, maar tegenwoordig is iedereen ervan doordrongen dat deze kleine cellen een belangrijke rol spelen in de hersenen.

Twee vragen om Bart beter te leren kennen

Kun je iemand beter leren kennen na het stellen van twee vragen? Misschien wel. Helemaal als iemand de tijd neemt voor een goed geformuleerd antwoord. Op de vraag of Bart een grote
inspirator heeft moet hij het antwoord schuldig blijven. Bart zijn inspirator kan iedereen zijn die hij in zijn dagelijkse leven ontmoet. Dit vraagt om een open mind, waardoor er ruimte is voor nieuwe ideeën en theorieën. Zoals hij zelf zegt: ”Ik haal mijn inspiratie en motivatie uit geïnteresseerde en gemotiveerde collega’s.” Ook de tweede vraag, over de belangrijkste wetenschappelijke uitvinding aller tijden, is niet eenvoudig te beantwoorden. “De evolutietheorie van Darwin, de ontdekking van de dubbele helix structuur van DNA, de ontwikkeling van het periodiek systeem, de eerste microscoop of de eerste computer? Het is lastig kiezen.” Hij plaatst gelijk een kanttekening na zijn opsomming, want hij ziet het doen van wetenschappelijk onderzoek als een teamprestatie, oftewel: iedereen verdient de credits voor de bijdrage die is geleverd.

Wat we leren van beide antwoorden? Bart is een teamplayer en is oprecht geïnteresseerd in de mensen waarmee hij samenwerkt. Misschien heeft Bart niet één specifieke grote inspirator, maar zelf is hij zeker een inspirator voor zijn collega’s.

Benieuwd naar het MS-onderzoek van Bart Eggen? Lees hier over zijn onderzoek naar cel-cel interacties in MS-laesies dat hij samen met collega dr. Susanne Kooistra vormgeeft.

Tekst: Nieske Brouwer
Fotograaf: Soeren Kracht