“Meer energiefabriekjes en minder compact myeline.”

Bij mensen met MS ontstaan ontstekingen in het hersenweefsel, de zogenaamde MS-laesies. In deze laesies wordt myeline, de beschermlaag rondom zenuwbanen, afgebroken. Onderzoeker Aletta van den Bosch van het Nederlands Herseninstituut bestudeert het ontstaan van MS-laesies en zenuwschade. Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door MoveS en Stichting MS Research. Nieuwe resultaten laten zien dat er ook buiten deze laesies al veranderingen zijn in het hersenweefsel van mensen met MS.

Hiervoor onderzocht Aletta hersenweefsel dat door mensen mét en mensen zonder MS na overlijden is gedoneerd aan de Nederlandse Hersenbank voor MS. Ze bekeek in het weefsel gebieden zonder zichtbare tekenen van MS, de zogenaamde normaal-ogende witte stof. Dit weefsel werd bestudeerd met behulp van geavanceerde kleuringen en elektronenmicroscopie. Het liet zien dat er ook in dit normaal-ogende weefsel verschillen zijn tussen weefsel van mensen met MS vergeleken met mensen zonder MS.

Zenuwbanen hebben meer energiefabriekjes bij MS

Aletta vond drie belangrijke veranderingen. Allereerst zijn er in het weefsel van mensen met MS meer afweercellen aanwezig dan bij mensen zonder MS. Daarnaast is te zien dat de myeline laag minder compact rondom de zenuwuitlopers gewikkeld bij mensen met MS. Tot slot bevatten de zenuwbanen bij mensen met MS meer mitochondria. Mitochondria zijn de onderdelen van een cel die zorgen voor energieproductie. Dat er meer mitochondria in de zenuwuitlopers van mensen met MS zitten, kan verschillende oorzaken hebben. Eén mogelijkheid is dat de zenuwen om meer energie vragen om te blijven functioneren. Een andere verklaring kan zijn dat het vervoer van mitochondria binnen de cel is verstoord, waardoor de energiefabriekjes ophopen in de zenuwuitlopers.

Afbeelding 1: Een 3D-reconstructie van de zenuwbanen in hersenweefsel van een persoon met MS. De energiefabriekjes – mitochondria – zijn zichtbaar als rode platte balletjes. Bij mensen met MS is er een toename van het aantal energiefabriekjes. Dit kan twee oorzaken hebben; of de zenuwcellen hebben extra energie nodig om signalen te kunnen doorgeven, of het vervoer van mitochondria is verstoord waardoor zij ophopen.^*

Het zijn stuk voor stuk bevindingen die aantonen dat er vroege veranderingen zijn. Hoewel hersenweefsel er op het eerste gezicht ‘gezond’ uitziet en er nog geen schade of afbraak van myeline is, is het wel degelijk anders dan het weefsel van mensen zonder MS. De veranderingen kunnen een rol spelen in het ontstaan van nieuwe laesies en zijn dus belangrijk om verder te onderzoeken. Wanneer we weten welke veranderingen er zijn en waardoor deze ontstaan, geeft dit aanknopingspunten om het ontstaan van nieuwe laesies in een vroeg stadium te stoppen.

Afbeelding 2: Twee doorsnedes van een zenuwbaan (licht blauw omlijnd) met daaromheen een laag myeline (donker grijs en paars omlijnd). Boven: Weefsel van een persoon zonder MS Onder: Weefsel van een persoon met MS. In de myeline laag zijn gaten gevallen, dit is aangegeven met rood.^*

^*Bron: Van den Bosch et al. (2022). Ultrastructural axon-myelin unit alterations in MS correlate with inflammation. Annals of Neurology.

Projecten verbonden aan dit onderzoek:

• Hoe begint een MS ontsteking?

• Zenuwschade en onstekingsactiviteit meten bij MS