Zoé van Kempen, neuroloog bij het MS Centrum Amsterdam, is een van de MS-wetenschappers die zich bezighoudt met het beantwoorden van vragen rondom corona en MS. We hebben haar gevraagd wat meer achtergrond te geven bij de veelgestelde vragen van de afgelopen twee jaar.
Hebben mensen met MS meer kans op covid of een ernstig beloop daarvan?
“Het percentage mensen met MS dat covid krijgt, is vergelijkbaar met wat we zien in de overige populatie. MS op zich is geen risicofactor voor een ernstiger beloop van covid, alhoewel er wel risicofactoren zijn binnen de groep mensen met MS, zoals progressieve MS, meer invaliditeit en gebruik van medicijnen, zoals ocrelizumab. Natuurlijk gelden ook de algemene risicofactoren voor een ernstiger beloop van covid, zoals hogere leeftijd, obesitas en hartklachten.”
Leidt een besmetting met het coronavirus of een vaccinatie tegen covid tot meer MS- klachten?
“Ziek worden van een bacterie of een virus geeft bij mensen met MS een iets verhoogd risico op een MS-aanval (schub) en covid lijkt daar geen uitzondering op. Dit risico is lager als mensen met MS medicijnen gebruiken om MS-aanvallen te voorkomen. Daarnaast geldt voor een besmetting met het coronavirus hetzelfde als voor alle besmettingen met bacteriën en virussen bij mensen met MS, namelijk oude klachten kunnen tijdelijk erger worden. De MS-klachten door covid gaan meestal weer weg, al kan dat wel een tijdje duren. Er is ondertussen nationaal en internationaal veel onderzoek gedaan naar de veiligheid van vaccinaties bij mensen met MS. We zien geen toename van MS aanvallen (schubs) na vaccinaties. Als we naar grote groepen mensen met MS kijken, hebben we tot nu toe geen blijvende nadelige effecten gezien na vaccinaties. Met de kennis van nu, kunnen mensen met MS dus veilig gevaccineerd worden.”
Zijn er verschillen tussen de vaccins voor covid?
“Op de buitenkant van het coronavirus zitten eiwitten, één daarvan is het spike eiwit. Deze spikes zorgen ervoor dat het virus aan een menselijke cel hecht en dat het virus naar binnen kan. De spikes wordt ook gebruikt om te testen op covid. De vaccins die in Nederland gebruikt zijn, zijn onder te verdelen in twee groepen. De vectorvaccins (Janssen en AstraZeneca) en de mRNA-vaccins (Moderna en Pfizer). De vectorvaccins zijn iets minder effectief en hebben meer ernstige bijwerkingen (hoewel zeldzaam) en worden daarom minder gebruikt. Het doel van alle vaccinaties is hetzelfde, namelijk dat je lichaam een heel klein deeltje, de spikes, van het coronavirus gaat namaken. Als we die spikes hebben gemaakt, dan reageert ons afweersysteem en kan het sneller reageren als we besmet raken met het coronavirus.”
Hoe zit het met immuniteit tegen covid en MS?
“Immuniteit is een lastig begrip. Door vaccinaties tegen covid of een infectie met het coronavirus wordt ons afweersysteem getraind. Onze afweer tegen het coronavirus bestaat uit veel verschillende onderdelen. In de hele coronapandemie wordt veel gesproken over antilichamen (antistoffen) tegen corona. Antilichamen spelen een belangrijke rol in ons afweersysteem, maar zonder antilichamen kan je alsnog een goede afweerreactie tegen een virus hebben. We kunnen dus niet zo gemakkelijk meten of iemand immuun is tegen het virus. Daarbij verandert onze eigen immuniteit tegen het virus ook continue in de tijd. Wat we wel weten is dat mensen met MS vergelijkbare immuniteit kunnen ontwikkelen tegen het coronavirus als mensen zonder MS. Bij het gebruik van sommige MS-medicijnen zien we dat de afweerreactie na vaccinatie of infectie deels wordt gedempt. Wat dit nu daadwerkelijk betekent voor het krijgen van het krijgen van covid is nog niet goed bekend.”
Sommige MS-medicaties zorgen ervoor dat er minder antilichamen (antistoffen) tegen het coronavirus worden gemaakt. Is dat erg?
“Antilichamen worden gemaakt door uitgerijpte B-cellen. Medicijnen zoals ocrelizumab zorgen ervoor dat er minder B-cellen in het bloed circuleren. Dus dat er dan ook minder antilichamen in het bloed zitten, lijkt een logisch gevolg. We zien dat mensen met MS die ocrelizumab krijgen een iets hoger risico hebben op een ernstig beloop van covid. Echter zien we veel minder problemen in deze groep dan waar we in het begin bang voor waren. Dat komt omdat mensen die ocrelizumab gebruiken wel goed werkende T-cellen in hun bloed hebben. T-cellen zijn ook zeer belangrijk bij een afweerreactie en deze cellen zorgen er waarschijnlijk voor dat de mensen die ocrelizumab krijgen toch het virus kunnen uitschakelen. Tevens worden mensen met MS op ocrelizumab nu minder ziek doordat veel mensen gevaccineerd zijn en ook doordat de huidige omikronvariant minder ziekmakend is. Mensen met MS die middelen als fingolimod, ozanimod of siponimod gebruiken hebben ook minder B-cellen, maar ook minder T-cellen in hun bloed. Toch zien we dat als deze mensen covid krijgen, de ziekte niet ernstiger verloopt dan bij mensen met MS zonder MS-medicatie. Dit intrigeert mij zeer. We kunnen dus niet alles vanuit het bloed zomaar vertalen naar de praktijk. We willen hier graag nog verder onderzoek naar doen.”
Verder lezen:
– Lees hier de Rondom 66
– Lees hier meer over corona en MS
