“Door de resultaten van de allernieuwste technieken te combineren zijn wij in staat om de vroegste veranderingen in MS-hersenweefsel in kaart te brengen. Deze veranderingen, het ontstaan van de ontstekingshaarden, kunnen ons leiden naar de oorzaken van MS.”
Dr. Wia Baron
Belang: Ondanks vele jaren van intensief onderzoek is de oorzaak van MS nog niet bekend. Het doel van deze studie is het in kaart brengen van de eerste veranderingen die optreden in gezond-uitziende witte en grijze stof in de hersenen van overleden mensen met MS in vergelijking met overleden mensen zonder MS.
Methode: Met behulp van drie allernieuwste en aanvullende methoden hebben we verschillen tussen hersenweefsel van mensen met en zonder MS in kaart gebracht. We hebben gebruik gemaakt van ‘spatial transcriptomics’, een techniek die de activiteit van genen meet in combinatie met de plaats in het weefsel waar genen actief zijn. Op die manier kunnen lokale veranderingen in gen activiteit worden vastgesteld. We hebben ook bepaald welke eiwitten zich bevinden in MS-weefsel met behulp van ‘proteomics’. We hebben deze methode toegepast op weefsel waarvan de cellen zijn weggewassen om de eiwitten te achterhalen die mogelijke veranderingen in cellen aanbrengen, Tot slot, hebben we met een elektronenmicroscoop (EM) het weefsel heel gedetailleerd in kaart gebracht. Net als bij Google Earth, kan in deze foto’s van MS-weefsel sterk in- en uitgezoomd worden, waarbij we veranderingen in het uiterlijk en de inhoud van cellen, alsook hun omgeving, tot de 1 miljoenste millimeter kunnen waarnemen.
Resultaat: De mate van activiteit van genen in gezond-uitziend witte en grijze stof van mensen met MS blijkt lokaal niet te zijn veranderd. We vinden wel verschillen in de uitdrukking van genen in witte stof dat direct rondom een aangedaan gebied ligt. Dit kan duiden op uitbreiding van het aangedane gebied.
In gezond-uitziende grijze stof van mensen met MS zijn eiwitten die betrokken zijn bij het vormen van ‘netten’ die zenuwcellen omhullen in verhoogde mate aanwezig. Deze ‘netten’ zijn cruciaal voor het regelen van de communicatie tussen zenuwcellen. In gezond-uitziende witte stof van mensen met MS worden eiwitten gevonden die betrokken zijn bij de stijfheid van hersenweefsel. Een verandering in stijfheid kan mogelijk leiden tot veranderingen in het functioneren van cellen.
De voorlopige eerste analyses van de gedetailleerde kaarten laten zien dat de dikkere zenuwuitlopers in de witte en grijze stof van mensen met MS een dunnere isolatielaag hebben.
Analyse van nog meer weefsel, validatie en functionele studies zijn nodig om met zekerheid te kunnen zeggen of de gevonden veranderingen in gezond-uitziend weefsel van mensen met MS leiden tot het ontstaan van een MS-laesie. Het achterhalen van hoe en waarom laesies ontstaan kan leiden tot het ontwikkelen van therapieën die voorkomen dat het isolatielaagje rondom zenuwcellen wordt afgebroken.
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door MoveS.
Regelmatig wordt op de website van GrunnMoves een blog geplaatst over dit onderzoek.
https://www.grunnmoves.nl/blog-mscnn
De MS Out-of-the-Box Grant is door MoveS in samenwerking met Stichting MS Research in het leven geroepen om vernieuwend onderzoek naar MS mogelijk te maken, met als uiteindelijk doel een MS-vrije wereld. In samenwerking met Stichting MS Research zijn onderzoekers opgeroepen een onderzoeksvoorstel in te dienen voor de grant.
Projectnummer: 18-1001
