Nabootsen van de interactie tussen hersencellen in MS
“Het her programmeren van geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPSCs) tot zenuw- en gliacellen is een opkomende techniek die ons in staat stelt met menselijke cellen een model voor MS op te zetten. Door de samenstelling en omgeving van de kweek te manipuleren, kunnen we een omgeving nabootsen die lijkt op MS-laesies in witte en grijze stof. Wij verwachten dat deze humane modellen ons verder kunnen helpen in het bestuderen van glia gerelateerde pathologie in witte én grijze stof van MS-patiënten.”
Belang: Multiple sclerose wordt gekenmerkt door het verlies van myeline in MS-laesies in zowel de witte als de grijze hersenstof. MS-laesies in de witte stof hebben een hogere ontstekingsactiviteit (inflammatoir) terwijl laesies in de grijze stof juist minder ontsteking laten zien. Vooral in de secundair progressieve MS en primair progressieve MS zien we een toename van het aantal MS-laesies in de grijze stof. De aanwezigheid van MS-laesies in de grijze stof wordt geassocieerd met cognitieve klachten, problemen met het denkvermogen en geheugen. Recent onderzoek van onze groep laat zien dat lokale gliacellen een belangrijke rol spelen in het ontstaan van MS-laesies in de grijze stof. Het is daarom van belang om onderzoek te doen naar de rol van gliacellen in MS-laesies uit witte én grijze stof.
Methode: Voor dit onderzoek maken we gebruik van zogenaamde geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPSCs). Dit zijn cellen van mensen die we in het laboratorium kunnen her-programmeren en laten uitgroeien tot gliacellen en zenuwcellen. We hebben de gliacelkweken zodanig geoptimaliseerd dat ze vergelijkbaar zijn met gliacellen in witte én grijze stof in de menselijke hersenen. Verder willen we de MS ontstekingsomstandigheden nabootsen door bijvoorbeeld cytokines of andere stofjes toe te voegen waarvan we weten dat ze ook aanwezig zijn in MS-laesies in witte of grijze stof. Wij beogen de grijze stof van mensen met MS zo goed mogelijk na te bootsen. Het daarom belangrijk dat er bijvoorbeeld ook veel zenuwcellen in de kweek zitten dicht bij de gliacellen.
Humaan model voor MS-laesies
Verwacht resultaat: Momenteel hebben we een iPSC model van gliacellen met zenuwcellen en dat geeft ons de mogelijkheid om de interactie tussen verschillende glia cellen, en de interactie tussen glia cellen en zenuwcellen te bestuderen en waar mogelijk te manipuleren. Deze kweek kan daarom ook dienstdoen als humaan model voor MS-laesies, om bijvoorbeeld nieuwe targets voor medicatie in te testen.
Voorspellen van interactie tussen zenuwcellen
Impact: Wij verwachten dat modellen met menselijke cellen een veel betere voorspelling geven van het ziektemechanisme en de interactie tussen gliacellen en zenuwcellen in de hersenen van mensen met MS. Ook verwachten we met behulp van deze kweken, betere therapieën te kunnen ontwikkelen die ook de grijze stof pathologie in MS kan aanpakken.
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door de Gemmy & Mibeth Tichelaar Foundation
Gemmy en Mibeth Tichelaar Foundation
De Gemmy en Mibeth Tichelaar Foundation is opgericht in 2015 ter nagedachtenis aan moeder en dochter Gemmy en Mibeth Tichelaar. De Foundation zet zich in voor het vinden van een oplossing voor de ziekte MS. De Foundation reikt tweejaarlijks de Gemmy & Mibeth Tichelaar Prijs uit aan een talentvolle jonge MS-wetenschapper. De prijs bestaat uit een subsidie van 60.000 euro voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek naar de oorzaken van MS. Projectnummer: 20-1096
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door de Gemmy & Mibeth Tichelaar Foundation 
