“Wanneer B-cellen heel vroeg in de ziekte vermenigvuldigen, laat dit zien dat deze afweercellen mogelijk een rol spelen bij het ontstaan van MS. Inzichten van dit onderzoek kunnen leiden tot een behandeling op maat.”
Dr. Karim Kreft
Belang: B-cellen zijn afweercellen die antistoffen produceren. Bij een deel van de mensen met MS zien we dat deze cellen snel gaan vermenigvuldigen1 in het hersenvocht. Wanneer deze deling van cellen precies plaatsvindt is onbekend. We weten ook niet of het samenhangt met het ontstaan van MS of misschien een reactie is op weefselschade. Daarnaast is onduidelijk in hoeveel MS-patiënten dit optreedt en of bij alle mensen met MS dezelfde groep B-cellen actief wordt. Als we overeenkomsten vinden bij verschillende personen met MS, kan dit duiden dat deze delende afweercellen een oorzaak van MS vormen.
1Afweercellen worden actief en gaan vermenigvuldigen wanneer zij ‘gevaar’ zien. Normaal richten de afweercellen zich tegen indringers van buiten zoals bacteriën. Bij immuunziekten, zoals MS, is het afweersysteem uit balans, de afweercellen richten zich niet alleen op schadelijke indringers maar ook op het eigen lichaam.
Methode: Door middel van zeer nauwkeurige technieken zijn B-cellen in het hersenvocht van 82 mensen met MS geanalyseerd tot op het allerkleinste niveau van detail (DNA volgorde, een soort “barcode” van het erfelijk materiaal van de B-cel). Daarna is bepaald in welke mensen met MS deze cellen wel en niet snel aan het delen zijn geweest door deze barcodes te vergelijken (identieke barcodes duidt op snelle deling door stimulatie van de betreffende cel). Vervolgens zijn deze gegevens gekoppeld aan andere bekende eiwitten die gebruikt worden bij het stellen van de diagnose MS en andere interessante moleculen die een rol kunnen spelen in MS en hebben wij beoordeeld of het ziektebeloop van MS anders is tussen mensen met en zonder deze snel delende B-cellen.
Resultaat: In totaal zijn 120.147 “barcodes” geanalyseerd, waarvan er uiteindelijk, na uitgebreide kwaliteitscontroles, 40 afkomstig bleken te zijn van snel delende B-cellen. Ongeveer 30% van de 82 mensen met MS hebben snel delende B-cellen in het hersenvocht. Tussen verschillende mensen waren er geen identieke “barcodes” van B-cellen gedetecteerd. Eveneens, vonden wij geen verschillen in het beloop van de ziekte tussen patiënten met en zonder snel delende B-cellen. Ook waren wij niet in staat om vergelijkbare B-cellen tussen mensen met MS te vinden, iets wat theoretisch had kunnen duiden op een mogelijke oorsprong van MS.
Impact: Het huidige onderzoek toont dat mensen met MS snel delende B-cellen kunnen hebben, echter zijn wij niet in staat geweest om verschillen in ziektebeloop aan te tonen of meer duidelijkheid te krijgen waarom deze cellen ontstaan.
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door de Gemmy & Mibeth Tichelaar Foundation
Dit project is mede opgezet door prof.dr. Rogier Hintzen, oprichter en hoofd van ErasMS MS Centrum Rotterdam. Op 15 mei 2019 overleed Rogier aan de gevolgen van een ernstige ziekte. Rogier stond nationaal en internationaal bekend om zijn grote bevlogenheid en expertise op het gebied van MS. Het onderzoek wordt voortgezet in zijn geest door het ErasMS team en Rogiers opvolger dr. Joost Smolders.
Projectnummer: 18-1036
