“In de hersenen van mensen met MS gaan wij op zoek naar kleine fouten in het DNA. Wij vermoeden dat bepaalde DNA-veranderingen alleen aanwezig zijn in een deel van de hersencellen en dat juist deze hersencellen bijdragen aan het ontstaan van de ziekte MS.”
Prof.dr. Bart Eggen en dr. Susanne Kooistra
Belang: Elke cel in het menselijk lichaam bevat DNA met onze erfelijke informatie. Tijdens de ontwikkeling, als cellen sterk vermeerderen, ontstaan er regelmatig kleine veranderingen in het DNA wanneer het gekopieerd wordt. Deze veranderingen, ook wel mutaties treden niet op in alle cellen, daardoor zijn mensen genetische mozaïeken. Afhankelijk van de DNA-verandering en de locatie van de cellen in het lichaam, kunnen cellen met veranderd DNA een rol spelen bij het ontstaan van ziekten. Bekend zijn mutaties in het DNA die leiden tot tumoren.
Recent is ontdekt dat fouten in het DNA ook andere (neurologische) aandoeningen kunnen veroorzaken, zoals histiocytose. Bij deze aandoening zijn mutaties aanwezig in een bepaald type hersencellen, de microglia. Dit laat zien dat fouten in het DNA van microglia tot ziekten van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) kunnen leiden.
Microglia maken deel uit van het afweersysteem van de hersenen. Deze kleine cellen zijn van essentieel belang voor het onderhoud van de hersenen en zijn gespecialiseerd in het opruimen van bijvoorbeeld beschadigde cellen. Microglia spelen ook een prominente rol in het ontstaan en verloop van MS. Het zou daarom kunnen dat DNA-veranderingen in microglia de oorzaak van MS vormen.
Wetenschappers van het MS Centrum Noord Nederland in Groningen willen dit innovatieve concept onderzoeken. Zijn er veranderingen aanwezig in het DNA van hersencellen van mensen met MS? En spelen deze DNA-veranderingen een rol bij het ontstaan van de ziekte?
Methode: Om veranderingen in het DNA te vinden, wordt het DNA uit verschillende weefsels geanalyseerd. In dit onderzoek wordt gekeken naar witte bloedcellen en hersencellen. Hiervoor maken onderzoekers gebruik van hersenweefsel van overleden hersendonoren van de Nederlandse Hersenbank. Door de bepalingen te doen in zowel bloedcellen als hersencellen uit gezond hersenweefsel en hersenweefsel aangedaan door MS, kunnen de onderzoekers bepalen of er DNA-veranderingen aanwezig zijn die alleen in MS-ontstekingen (laesies) voorkomen.
Gebruik makend van een nieuw ontwikkelde techniek kunnen wij celkernen halen uit bevroren hersenweefsel. Deze kernen bevatten het DNA. Het is mogelijk om de kernen (en daarmee het DNA) van verschillende type hersencellen gescheiden van elkaar te verzamelen. In elk van de verschillende typen hersencellen (o.a. zenuwcellen, microglia cellen en myeline-vormende cellen) wordt vervolgens gekeken of er DNA-veranderingen aanwezig zijn. Daarbij wordt specifiek gekeken naar de stukken DNA die coderen voor genen die het risico op het krijgen van MS verhogen.
Verwacht resultaat: Dit onderzoek zal aantonen of er inderdaad fouten aanwezig zijn in het DNA van hersencellen in gebieden aangedaan door MS. Als deze DNA-veranderingen niet aanwezig zijn in gezond hersenweefsel en bloedcellen, is dat een aanwijzing dat de DNA-fouten bijdragen aan het ontstaan van MS.
Impact: Het vinden van genetische mozaïeken in MS-ontstekingen biedt nieuwe mogelijkheden voor behandeling van MS. Door therapieën te richten op deze DNA-veranderingen en de biologische processen die hierdoor verstoord zijn, is het mogelijk de aangedane cellen specifiek te behandelen en zo het ontstaan van MS-ontstekingen te voorkomen.
Projectnummer: 20-1085
