< Terug naar onderzoeken

Onderzoeksinformatie

Project nummer: 21-1136
Subsidievorm: Meerjarig project
Doel: Diagnose en verloop
Onderzoekers:
Dr. R.F. Neuteboom
Instituut: ErasMS Centrum Rotterdam
Budget: € 695.000 voor 6 jaar, 2022 - 2026
Status: Lopend

MS niet alleen afremmen, maar ook stoppen

Belang: Eerder is vastgesteld dat de diagnose multiple sclerose (MS) de laatste jaren veel vaker gesteld wordt in Nederland. Bij 2-5% van alle mensen met MS begint de ziekte al op de kinderleeftijd. De diagnose MS is bij volwassenen al lastig te stellen is, maar bij kinderen is dit vaak nog lastiger. Hierdoor wordt de diagnose te laat gesteld en de behandeling te laat gestart. Graag willen wij een manier vinden om de diagnose MS zo snel en betrouwbaar mogelijk te kunnen stellen. Een belangrijke vraag daarbij is welke kinderen geen MS hebben, maar een andere ziekte zoals MOG-ziekte.

Er is ook een belangrijke andere reden om zorgvuldig te kijken naar kinderen-MS. Want waarom krijgt de één wel MS en de ander niet? Er is nog steeds onvoldoende bekend over de ziektemechanismen die MS veroorzaken. Het is bekend dat blootstelling aan bepaalde omgevingsfactoren in de jeugd de kans om later MS te krijgen sterk beïnvloedt. Door kinderen met MS beter te herkennen en onderzoeken kunnen we hopelijk die belangrijke omgevingsfactoren uit de jeugd vinden, die de kans op MS verhogen.

Parcours van onderzoek

Methode: Om deze vraag te beantwoorden loopt er al jarenlang een in de wereld unieke Nederlandse langdurige vervolgstudie bij kinderen met MS en andere ontstekingsziekten die lijken op MS. Dit onderzoek (de PROUD kids studie) wordt voortgezet binnen dit project.

Onderzoek bij kwetsbare kinderen is uitdagend. We moeten een goede balans zoeken tussen aan de ene kant het intensief in kaart brengen van de ziekte en aan de andere kant het niet te veel belasten van deze kwetsbare groep kinderen. Daarom zijn wij dit project gestart dat is gebaseerd op een onderscheidende kindgerichte aanpak en innovatieve wetenschappelijke technieken. Het project is onderverdeeld in vijf stappen.

Stap 1: het Kinderhersenlab

In het enige Kinderhersencentrum van Nederland, het Erasmus MC, doorlopen kinderen met MS een parcours waarbij het functioneren van hun hersenen onderzocht wordt. Ze krijgen o.a. een neuropsychologisch onderzoek, een bewegingsanalyse, een oogonderzoek en er wordt een geavanceerd electrografisch onderzoek verricht dat de kwaliteit van hun hersennetwerken meet. Naast kinderen met MS zullen ook kinderen met andere ontstekingsziekten van de hersenen, die lijken op MS, onderzocht worden als controlegroep.

De onderzoeksvragen die wij met stap 1 willen beantwoorden zijn:

  • Is de kwaliteit van de verbindingen en communicatie tussen hersengebieden (zogenaamde hersennetwerken) slechter bij kinderen met MS vergeleken met kinderen die geen MS hebben?
  • Is de kwaliteit van de hersennetwerken geassocieerd met veranderingen in cognitieve en/of lichamelijke functies?

Stap 2: Compleet beeld met paar druppels bloed

Soms wordt om medische redenen bij kinderen met MS een kleine hoeveelheid bloed of hersenvocht afgenomen. Het materiaal dat overblijft, kan met toestemming van het kind en de ouders, worden gebruikt voor onderzoek naar het ontstaan van MS bij kinderen. Technische vooruitgang maakt het nu mogelijk om met een minimale hoeveelheid lichaamsmateriaal (bv. paar druppels bloed) het immuunsysteem te kunnen onderzoeken. Wij willen deze nieuwe technieken inzetten om met minimale hoeveelheden bloed ultra-gedetailleerde informatie te verkrijgen over hoe relevante onderdelen van het afweersysteem met elkaar in, of juist uit balans zijn. Metingen van het immuunsysteem worden gedaan aan de hand van de technieken ‘Next level flow cytometrie’ en ‘Single cell sequencing’.

De onderzoeksvragen die wij met stap 2 willen beantwoorden zijn:

  • Wat is verhouding tussen de aanvallende en beschermende onderdelen van het immuunsysteem bij kinderen met MS?
  • Hoe verhoudt de samenstelling van het immuunsysteem zich tot de verschillende in het hersenlab gemeten cognitieve en/of lichamelijke functies?

Stap 3: Hoe draagt een tekort van vitamine D bij aan MS?

MS komt minder vaak voor in gebieden dicht bij de evenaar. Mensen die daar leven ontvangen het hele jaar doorveel zonlicht en maken daardoor meer vitamine D aan. Meer natuurlijke vitamine D biedt mogelijk extra bescherming tegen ziektes waarbij het afweersysteem een rol speelt, zoals MS.

De onderzoeksvraag die we met stap 3 willen beantwoorden is:

  • Wat is de rol van vitamine D op zowel hersennetwerken en de functie van specifieke immuuncellen?

Stap 4: Invloed van virusinfecties op afweer en hersenen

Er is bewijs dat bepaalde virussen aanzet kunnen geven tot het ontwikkelen van MS. Onderzoekers vermoeden dat deze virussen het immuunsysteem verstoren waardoor immuuncellen het eigen lichaam beginnen aan te vallen.

De onderzoeksvraag die we met stap 4 willen beantwoorden is:

  • Hoe vaak zijn kinderen met MS blootgesteld aan virussen (Epstein-Barr virus en cytomegalovirus)?
  • Welke invloed hebben deze virale infecties op verschillende immuuncellen?
  • Hoe verhoudt virale infectie zich tot de kwaliteit van hersen-netwerken?

Stap 5: Genetische risicofactoren

MS is niet erfelijk, ook al spelen erfelijke factoren wel een rol. De kans op MS neemt toe wanneer mensen dezelfde genen hebben, maar er is niet één gen dat MS veroorzaakt. Sterker nog, er zijn minstens 230 genetische variaties waarvan we weten dat ze bij volwassenen met MS verband houden. Hoe meer van deze MS-risico genen een persoon heeft, hoe groter de kans is dat hij/zij MS ontwikkelt. Zoals ook bij stap 4 en 5 weergegeven is wordt de kans op MS beïnvloed door omgevingsfactoren, maar dus ook door genetische factoren.

De onderzoeksvraag die we met stap 5 willen beantwoorden is:

  • Welke van de 233 bekende genetische MS-risicofactoren zijn aanwezig bij kinderen met MS in Nederland?
  • Welke invloed hebben deze genetische risicofactoren op immuun cellen bij kinderen met MS?
  • Welke invloed hebben deze genetische risicofactoren op de kwaliteit van hersennetwerken bij MS?

Kinderen met MS helpen

Impact: Na 4 jaar tijd hebben we een uniek overzicht van het functioneren en hersengezondheid van kinderen met MS. Daarnaast krijgen we een eveneens uniek en veel completer beeld van de opbouw en het functioneren van het immuunsysteem bij kinderen met MS. Door gebruik te maken van innovatieve technieken is dit alles mogelijk met een minimale hoeveelheid materiaal en zo weinig mogelijk belasting van het kind. Met de drie extra stappen (stap 3-5) binnen het project kunnen we tevens aantonen wat de effecten zijn van drie bekende factoren die het immuunsysteem bij kinderen uit balans brengen.

Wij verwachten met deze niet belastende aanpak, veel beter dan vroeger, te kunnen zien wanneer de grillige ziekte actiever wordt en er aanpassing van de behandeling nodig is. Hier zullen kinderen die nu leven met MS meteen van profiteren.

Voor meer informatie bezoek de website van het Kinder MS Centrum.

 

Nieuwsberichten:

 

Mogelijk gemaakt door de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij.