Verschillende onderzoekslijnen ingezet
Methode: Dit project bestaat uit 3 deelprojecten:
A/ Oorzaak van MS – uitgevoerd door dr. Antonio Luchicchi
Een klassieke hypothese stelt dat MS wordt veroorzaakt door een auto-immuun aanval tegen het isolerende omhulsel van de zenuwcellen, de myeline. Er zijn echter observaties die dit concept bestrijden en suggereren dat pas in tweede instantie de bovengenoemde aanval plaatsvindt. Eerst zou namelijk een onbalans ontstaan in de recentelijke ontdekte axon-myeline synaps, oftewel hoe goed het isolerende omhulsel (myeline) hecht aan de zenuwcel (axon). Met dit project streven we om te kijken naar de subtiele veranderingen die in de axon-myeline synaps gebeuren die van belang zijn om beter te begrijpen hoe MS begint. Hersenmateriaal van 9 overleden MS-patiënten, 5 controles,4 Alzheimer patiënten en 3 encefalitis patiënten werd gebruikt om grondig te kijken naar de redenen van deze verstoorde interactie in de synaps. Gebruik makend van moderne moleculaire technieken werd de normale uitziende witte stof, die nog niet is aangetast door MS bestudeerd.
Publicaties:
- Luchicchi, A., Hart, B. T., Frigerio, I., van Dam, A. M., Perna, L., Offerhaus, H. L., … & Geurts, J. J. (2021). Axon‐myelin unit blistering as early event in MS normal appearing white matter. Annals of neurology, 89(4), 711-725.
- Teo, W., Caprariello, A. V., Morgan, M. L., Luchicchi, A., Schenk, G. J., Joseph, J. T., … & Stys, P. K. (2021). Nile Red fluorescence spectroscopy reports early physicochemical changes in myelin with high sensitivity. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118(8).
B/ De rol van hersenstoffen GABA en glutamaat bij cognitieve achteruitgang – uitgevoerd door drs. Marijn Huiskamp
55 mensen met MS en 20 gezonde vrijwilligers worden uitgebreid neuropsychologisch getest en ondergaan MRI en PET scans. Hiermee kunnen we de verschillen in kaart brengen tussen mensen met MS die geen cognitieve stoornissen hebben en mensen met MS die wel cognitieve stoornissen hebben. Er wordt specifiek gekeken naar de neurotransmitters GABA (remmende stof) en glutamaat (stimulerend stofje) in relatie tot cognitief functioneren.
Luister hier naar een podcast van drs. Huiskamp over dit project en zijn resultaten.
De resultaten van dit onderzoek zijn gepresenteerd op ECTRIMS in 2021:
- ECTRIMS 2021 – Late Breaking News Oral Presentations. Multiple Sclerosis Journal. 2021;27(2_suppl):741-751. doi:10.1177/13524585211047081
C/ SOMSCOG (klein deel van de kosten van dit spreekuur worden vergoed door deze subsidie)
Bij het Second Opinion MS en COGnitie spreekuur (SOMSCOG) komen mensen die cognitieve klachten ervaren. Tijdens een dag op de polikliniek neurologie krijgt men een neurologisch consult gecombineerd met neuropsychologisch onderzoek en aanvullende diagnostiek (MRI en MEG scan, bloedafname, lumbaalpunctie). In een multidisciplinair team van artsen, (neuro)psychologen en wetenschappers wordt elke patiënt besproken en wordt twee weken na de screeningsdag een advies op maat gegeven.
Verwacht resultaat
Biologische veranderingen bij MS in kaart brengen
A/ Wij hebben verschillende morfologische, biochemische en structurele veranderingen geobserveerd in de normale uitziende witte stof van MS-patiënten in vergelijking met witte stof van gezonde controles en patiënten met andere neurologische aandoeningen (Alzheimer en encefalitis). Dit heeft ons meerdere inzichten gegeven om verdere studies in te plannen.
Door het gebruik van hoge resolutie live-cell imaging technieken (in samenwerking met het laser lab van de VU) zijn we op dit moment bezig om deze veranderingen grondig te bestuderen en de cascade van betrokken mechanismen in kaart te brengen.
Deelnemers verzameld en gescand
B/ De dataverzameling is nog in volle gang. Begin 2021 hebben we 57 mensen met MS en 19 gezonde vrijwilligers geïncludeerd. De resultaten volgen nadat het onderzoek bij alle deelnemers is afgerond.
Gepersonaliseerd advies bij cognitieve problemen
C/ In februari 2017 is de eerste persoon met MS gezien op het SOMSCOG spreekuur. Ondertussen zijn meer dan 150 personen gezien op dit spreekuur. Iedereen gaat met een gepersonaliseerd advies naar huis om daar de juiste behandeling te krijgen of wordt doorverwezen naar één van onze experimentele onderzoeken. Dit zijn onderzoeken waarbij de effectiviteit van nieuwe niet-farmacologische interventies (zoals bijvoorbeeld dans, aandachttraining, mindfulness, online cognitieve gedragstherapie) wordt onderzocht op het cognitievefunctioneren. In 2021 worden de eerste wetenschappelijke artikelen over dit cohort verwacht.
Onderzoek en zorg naast elkaar
Impact: Wij zijn wereldwijd het eerste centrum dat onderzoek en zorg zo dicht naast elkaar heeft georganiseerd. Door het realiseren van het Expertisecentrum kunnen we een sprong voorwaarts maken naar het vinden van een oplossing voor één van de problemen bij MS die een enorme impact op de kwaliteit van leven heeft.
Dit project is mogelijk gemaakt door MoveS.
Over MoveS
MoveS is een fondsenwervend initiatief en zet zich in voor een MS-vrije wereld. Om dit te
bereiken is geld nodig om wetenschappelijk onderzoek mogelijk te maken naar de oorzaak en behandeling van de zenuwziekte multiple sclerose. Hiervoor is MoveS jaarlijks (mede)organisator van meerdere evenementen, zoals Klimmen tegen MS, MS Hackathon en ArenA MoveS.
