“Zogenaamde Th17.1 cellen stimuleren het ontstekingsproces in de hersenen van mensen met de vroege vorm van MS. Kunnen natuurlijke factoren zoals hormonen worden ingezet om deze schadelijke afweercellen te remmen?”
Dr. Marvin van Luijn
Belang: Dit klinisch-gerelateerd onderzoek richt zich op de werking van hormonen, zoals vitamine D, waarvan bekend is dat zij het afweersysteem onderdrukken. Daarbij onderzoeken wij hoe deze stoffen kunnen worden ingezet om MS zo vroeg en effectief mogelijk te behandelen. Uit onderzoek is gebleken dat vrouwelijke geslachtshormonen ervoor zorgen dat afweercellen beter reageren op vitamine D. In een model voor MS konden deze hormonen zelfs het ontwikkelen van ziekteverschijnselen voorkomen. Daarnaast maakt vitamine D afweercellen mogelijk gevoeliger voor glucocorticoïden, een veelgebruikt medicijn dat schubs (aanvallen van MS) kortstondig onderdrukt maar geen effect heeft op het ziektebeloop van MS. Wij hebben recent laten zien dat een bepaald type afweercel, de zogenaamde Th17.1 cel, een belangrijke rol speelt in MS. Zo vonden we dat deze cel direct geremd wordt in patiënten die goed reageren op tweedelijns middel natalizumab.
Methode: In dit project wordt bestudeerd hoe glucocorticoïd gevoeligheid van afweercellen als Th17.1 bijdraagt aan hun vermogen om hersenen binnen te dringen in mensen met een vroeg stadium van MS. Dit wordt vergeleken met mensen die een andere neurologische aandoening hebben. Ook richten wij ons op T-cellen van MS-patiënten tijdens en na een zwangerschap. Het is bekend dat zwangerschap beschermt tegen ziekteactiviteit. Tenslotte worden afweercellen behandeld met hormooncocktails te onderzoeken of de ontstekingsactiviteit van met name de Th17.1 cel beter geremd kan worden.
Resultaat: In tegenstelling tot andere typen T-cellen blijkt dat de Th17.1 resistent is voor glucocorticoïd en dat dit samen gaat met zijn brein-infiltrerend vermogen en ontstekingsactiviteit. De Th17.1 cellen die ophopen in het bloed van patiënten behandeld met natalizumab lijken meer resistent te zijn dan in gezonde individuen. Ook zien we dat deze resistente cel selectief verrijkt is in het hersenvocht van vroege MS-patiënten en aanwezig is in hersenweefsel dat is aangedaan door MS. Het vermogen van Th17.1 cellen om de hersenen binnen te dringen is onderdrukt tijdens zwangerschap. Tenslotte vinden we dat de Th17.1 cel ook minder gevoelig is voor behandeling met vitamine D, maar dat het combineren met gelijksoortige hormonen ervoor zorgt dat de glucocorticoïd resistentie opgeheven wordt.
Impact: De resultaten uit dit werk dragen direct bij aan een beter begrip van natuurlijke regulatoren van ontstekingsactiviteit (zwangerschap, vitamine D en glucocorticoïden) en ontwikkeling van meer gerichte (en mogelijk meer persoonsgebonden) therapie tegen ziekteverwekkende afweercellen in MS.
Dit project is opgezet door prof.dr. Rogier Hintzen, oprichter en hoofd van ErasMS MS Centrum Rotterdam. Op 15 mei 2019 overleed Rogier aan de gevolgen van een ernstige ziekte. Rogier stond nationaal en internationaal bekend om zijn grote bevlogenheid en expertise op het gebied van MS. Het onderzoek wordt voortgezet in zijn geest door het ErasMS team en Rogiers opvolger dr. Joost Smolders.
Projectnummer: 16-952
