“GD1a is een stof die het herstel van myeline bij MS kan bevorderen. Dit potentiele medicijn kan echter de bloed-hersenbarrière niet passeren en bereikt daardoor niet de plek waar het zijn werking heeft. Daarom gaan we GD1a insluiten in G23 gedecoreerde verpakkingen die ervoor zorgen dat GD1a wél de hersenen kan bereiken. Tevens testen we de afgifte van verpakt GD1a in MS-specifieke kweekmodellen.”
Dr. Wia Baron
Bij MS raakt de isolatielaag om de uitlopers van zenuwcellen (myeline) door nog onbekende oorzaak beschadigd. Myeline speelt een belangrijke rol bij het soepel en snel overdragen van zenuwprikkels. Het niet tijdig opnieuw aanmaken van myeline mondt uit in het afsterven van zenuwcellen. Dit leidt tot aantasting van functies van hersenen en ruggenmerg en vervolgens tot neurologische uitvalverschijnselen. De huidige medicijnen zijn gericht op het onderdrukken van de ontstekingen, waardoor het aantal en ernst van de klachten vermindert. Deze medicijnen zorgen helaas niet voor het herstel van myeline, waardoor de zenuwcellen uiteindelijk afsterven en de ziekte een progressief beloop krijgt.
In MS wordt het myelineherstel onder meer verhinderd door de klontering en ophoping van het eiwit fibronectine. Wij hebben eerder aangetoond dat het herstel van myeline onder deze omstandigheden gestimuleerd kan worden door het toedienen van een gesuikerde vetstof (GD1a). Voor een mogelijke klinische toepassing van GD1a is het noodzakelijk dat we een oplossing vinden om GD1a de bloed-hersenbarrière te laten passeren. In dit onderzoek maken we gebruik van G23-gedecoreerde ‘verpakkingen’, waarvan al is aangetoond dat deze wél de bloed-hersenbarrière kunnen passeren. Het passeren van de bloed-hersenbarrière van het verpakte GD1a, en het effect van GD1a afgifte op myelinevorming worden getest in kweekmodellen met cellen van mensen met MS.
We hebben in kweekmodellen meerdere ‘verpakkingen’ voor GD1a getest op zowel het adequaat stimuleren van myelinevorming in de aanwezigheid van fibronectine als het passeren van de bloed-hersenbarrière. Niet alle ‘verpakkingen’ blijken geschikt voor het functioneel afleveren van GD1a aan myelinevormende cellen. Door meer inzicht in de werking van GD1a te krijgen, weten we nu dat de plaats waar GD1a in de cel wordt afgeleverd belangrijk is voor het werkingsmechanisme. Hierdoor zijn niet alle ‘verpakkingen’ geschikt. Inmiddels hebben we een ‘verpakking’ gevonden die geschikt lijkt te zijn. De afgifte van het verpakte GD1a zijn we nu aan het testen in plakjes hersenweefsel waarin de klontering van fibronectine is nagebootst. Daarnaast testen we het transport van verpakt GD1a over de bloed-hersenbarrière waarbij we gebruik maken van patiënt-specifieke kweekmodellen in de aan- en afwezigheid van de ontsteking.
Het vinden van een veilige en niet-invasieve manier om GD1a specifiek in de hersenen te brengen kan als startpunt dienen voor een mogelijke klinische toepassing van GD1a om het herstel van myeline te stimuleren.
Pauline van Schaik, promovenda werkzaam op het onderzoek, ontving in 2018 een Monique Blom de-Wagt Grant. Met deze reisbeurs bracht zij een werkbezoek aan het Shusta-laboratorium in Winsconsin.
