“Met een innovatieve laboratoriumtechniek kunnen we nu uit bijna ieder celtype verschillende soorten hersencellen maken. Zo kunnen wij met een bloedmonster van een deelnemer van de MS-iPS Biobank specifieke delen van de hersenen in een kweekschaal nabootsen en gebruiken voor het onderzoeken van MS-gerelateerde processen in het laboratorium.”
Dr. Jan Meilof
Belang: Op initiatief van MS Centrum Noord Nederland, en dankzij de deelnemers van de Vriendenloterij en Stichting MS Research, is in het UMCG de MS-iPS Biobank opgericht voor het verzamelen van lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek aan MS. De deelnemers van de MS-iPS Biobank bestaan uit mensen met verschillende beloopsvormen van MS en mensen die zelf geen MS hebben, vaak de broer of zus van een deelnemer met MS. Wat de biobank bijzonder maakt is dat uit het lichaamsmateriaal iPS-cellen worden gemaakt. Deze primitieve stamcel-achtige cellen komen in het lichaam niet voor, maar zijn uitermate waardevol voor wetenschappelijk onderzoek aan MS omdat ze tot bijna elk gewenst celtype van het lichaam kunnen worden omgezet in het laboratorium, inclusief hersencellen. De iPS-cellen kunnen daardoor gebruikt worden om nieuwe hersenmodellen voor MS te ontwikkelen en te onderzoeken.
Methode: Van elke deelnemer wordt een kleine hoeveelheid bloed afgenomen. Uit het bloed worden in het laboratorium bloedcellen, plasma en DNA geïsoleerd en opgeslagen voor onderzoek. Een deel van de bloedcellen wordt omgezet tot iPS-cellen. Ook wordt van elke deelnemer een genetisch profiel gemaakt op basis van het verkregen DNA. Het opgeslagen lichaamsmateriaal, de iPS-cellen en de DNA-profielen worden vervolgens beschikbaar gesteld aan wetenschappelijke onderzoekers die een geschikt onderzoeksplan hebben ingediend.
Resultaat: Tot op heden hebben circa 120 deelnemers zich gemeld bij de biobank, waarvan 45 al bloed hebben gedoneerd voor het project. De tweede fase – het maken en karakteriseren van de iPS-cellijnen – is in volle gang. Bij het opzetten van iPS-hersenmodellen voor MS worden uit de iPS-cellen eerst alle verschillende type hersencellen afzonderlijk gemaakt en vervolgens samengebracht in een kweekschaal (‘2D’-kweek’). Een andere aanpak is dat we de verschillende hersencellen gezamenlijk laten vormen in klompjes cellen (‘3D-kweek’). Er lopen inmiddels meerdere projecten binnen het UMCG met de voorradige cellijnen.
Op de website van de MS-iPS Biobank kunnen geïnteresseerden zich opgeven voor deelname middels een interactief deelnameformulier. Onderzoekers die gebruik willen maken van de iPS-cellijnen kunnen terecht op de website voor meer informatie. De MS-iPS Biobank website is te vinden op: www.msips-biobank.nl.
Impact: Niet alleen wij, maar ook andere onderzoekers wereldwijd, kunnen gebruik maken van de MS-iPS Biobank. We verwachten met de MS-iPS Biobank en de te ontwikkelen hersenmodellen het wetenschappelijk onderzoek aan MS te versnellen en een beter inzicht te krijgen in de oorzaken en behandeling(en) van de verschillende beloopsvormen van MS.
Dit project is mogelijk gemaakt door de deelnemers van de VriendenLoterij.
Projectnummer: 16-972
